Sebagaimana dipinda oleh Protokol 11, Konvensyen ini mengandungi tiga bahagian. Hak-hak dan kebebasan-kebebasan utama termasuk dalam Seksyen 1, yang mempunyai Perkara-Perkara 2 hingga 18. Seksyen II (Perkara-perkara 19 hingga 51) menubuhkan Mahkamah dan kaedah-kadah pengoperasiannya. Seksyen III mengandungi beberapa peruntukkan-peruntukkan penghakhiran.

Sebelum berkuatkuasanya Protokol 11, Seksyen II (Perkara 19) mendirikan Suruhanjaya dan Mahkamah, Seksyen III (Perkara-perkara 20 hingga 37) dan IV (Perkara-perkara 38 hingga 59) merangkumi mekanisme tinggi pengoperasian Suruhanjaya dan Mahkamah dan Seksyen V mengandungi beberapa peruntukkan-peruntukkan akhir.

Beberapa Perkara di dalam Seksyen I distrukturkan dalam dua perenggan: pertamanya menggariskan hak atau kebebasan asasi (seperti Perkara 2(1) yang memberikan hak hidup) tetapi keduanya mengandungi beberapa pengecualian, ketidakaplikasian dan batasan kepada hak demkian (seperti Perkara 2(2) – yang mengecualikan beberapa tindakan kekerasan yang mempunyai kesan kematian).

Perkara 1 - menghormati hak

Perkara 1 mengikat anggota yang menandatangani untuk menjamin hak-hak di bawah Perkara-Perkara lain Konvensyen “dalam bidang kuasa masing-masing”. Dalam sesetengah kes, “”bidang kuasa” mungkin tidak hanya termasuk wilayah negara anggota yang dirujuk sahaja, malah turut merangkumi wilayah lain dan keperluan menjamin hak-hak Konvensyen turut terpakai ke wilayah lain, sebagai contoh, wilayah jajahan atau tahlukan negara berkenaan.

Perkara 2 - hidup

Perkara 2 melindungi hak setiap insan kepada kehidupannya. Perenggan pertama perkara ini mengandungi pengecualian sekiranya hukuman mati dijalankan mengikut lunas undang-undang manakala perenggan kedua menyatatakan kematian yang disebabkan oleh perlindungan diri daripada tindakan orang lain, menangkap seseorang penjahat, atau cubaan meredakan perhimpunan haram tidak akan bertentangan dengan Perkara ini apabila paksaan yang diaplikasikan “tidak melebihi apa yang sepatutnya”.

Hak ini tidak boleh boleh diketepikan di bawah perkara 15 semasa masa aman. Pengecualian untuk hukuman mati turut dibataskan oleh Protokol 6 dan Protokol 13 (lihat di bawah) untuk negara-negara anggota protokol-protokol berkenaan.

Mahkamah Hak Asasi Manusia Eropah tidak membuat penghakiman terhadap hak untuk hidup sehingga 1995, dalam kes McCann lwn United Kingdom[7] ia memutuskan bahawa perenggan kedua tidak mengandungi situasi di mana ia dibenarkan membunuh, tetapi situasi di mana paksaan bolhe digunakan yang mungkin menyebabkan kematian.[8]

Mahkamah telah memutuskan bahawa negara-negara anggota mempunyai tiga tanggungjawab di bawah Perkara 2:

1. tanggungjawab untuk tidak membunuh tanpa menurut lunas undang-undang,
2. tanggungjawab untuk menyiasat kematian yang sangsi dan,
3. dalam sesetengah situasi, peranan untuk mencegah kematian yang boleh dijangkakan.[9]

Perkara 3 - penyeksaan

Perkara 3 melarang penyeksaan, dan “layanan atau hukuman tidak berperikemanusiaan atau berbentuk penghinaan”. Tidak wujudnya sebarang pengecualian atau batasan terhadap hak ini. Peruntukkan ini lazimnya terpakai, selain daripada ke situasi penyeksaan, kepada situasi keganasan polis atau persekitaran yang buruk semasa penahanan.

Mahkamah telah menekankan sifat fundamental Perkara 3 dengan keputusannya bahawa larangan ini dibuat “secara mutlak… tidak kira apa jua tindak-tanduk pihak pemunya hak yang dilanggari."[10] Mahkamah juga telah memutuskan bahawa negara-negara tidak boleh menghantar pulang atau mengekstradisikan individu-individu yang mungkin akan diseksa atau dilayan secara buruk atau tidak berperikemanusiaan di negara penerimanya.[11]

Pada awalnya Mahkamah telah menaifsir secara ketat apa yang disifatkan sebagai penyeksaan, dan lebih cenderung mendapati bahawa negara-negara telah melakukan layanan buruk atau tidak berperikemanusiaan. Maka mahkamah telah memutuskan bahawa tindakan-tindakan seperti melarang daripada tidur, meyebabkan supaya didengar bunyi bising dan memaksa untuk berdiri berhadapan dinding dengan kaki terbuka untuk tempoh yang lama bukan berbentuk penyeksaan.[12] Mahkamah hanya mendapati negara yang menyeksa pada tahun 1996 dalam kes tahanan yang digantung melalui bahunya semasa tangannya diikat di belakang badan.[13] Semenjak masa itu Mahkamah telah lebih bersedia untuk mendapati tindakan penyeksaan dan telah menghakimi bahawa disebabkan Konvensyen adalah “instrumen bernyawa”, layanan yang dulunya dianggap sebagai layanan buruk atau tidak berperikemanusiaan mungkin akan dianggap sehagai penyeksaan pada masa hadapan.[14]

Perkara 4 - perhambaan

Perkara 4 melarang perhambaan dan buruh paksaan tetapi mengecualikan kerja yang:

• lazim dilakukan semasa pemenjaraan,
• dalam bentuk khidmat ketenteraan atau mana-mana pekerjaan alternatif yang dilakukan oleh pembantah perihatin,
• diperluan semasa darurat, dan
• menjadi tanggungjawab dalam kehidupan masyarakat.

Perkara 5 - kebebasan dan keselamatan

Perkara 5 memperuntukkan bahawa semua lapisan masyarakat mempunyai hak kebebasan dan keselamatan diri. Kebebasan dan keselamatan diri ditafsirkan secara "kompaun" - keselamatan diri seseorang tidak lagi pernah ditafsirkan secara berasingan oleh Mahkamah.

Perkara 5 memperuntukkan hak kebebasan terbatas hanya oleh penahanan yang sah di sisi undang-undang di bawah keadaan-keadaan tertentu, sebagai contoh penahanan disebabkan perlakuan jenayah atau pemenjaraan yang dijatuhkan oleh penghakiman. Perkara ini juga memperuntukkan hak diberitahu dalam bahasa yang difahami akan sebab-sebab pemenjaraaan dan apa jua dakwaan yang dikenakan, hak akses kepada prosiding penghakiman yang menentukan kesahihan penahanan diri seseorang dan pembicaraan dalam masa yang munasabah atau pembebasan semasa penantian pembicaraan, dan juga hak kepada pampasan sekiranya Perkara ini dilanggari.

Perkara 6 - perbicaraan adil

Perkara 6 memperuntukkan hak perbicaraan adil yang terperinci, termasuk hak untuk mendapatkan pendengaran awam di hadapan tribunal yang bebas dan saksama dalam masa yang munasabah, anggapan tidak bersalah, dan lain-lain hak minima untuk mereka yang didakwa dibawah undang-undang jenayah (fasiliti dan masa yang mencukupi untuk menyediakan pembelaan, akses kepada peguam, hak menyoal saksi-saksi atau menyebabkan mereka disoal dan hak kepada penterjemahan secara bebas).

Pada masa kini, Mahkamah Eropah mendapati bahawa majoriti pelanggaran Perkara ini berkait rapat dengan penangguhan kerap yang melanggarai syarat "masa yang munasabah" terutama di mahkamah-mahkamah perbicaraan sivil dan jenayah nasional di Itali dan Perancis. Di bawah syarat "tribunal bebas" pula Mahkamah telah memutuskan bahawa hakim-hakim ketenteraan di dalam mahkamah-mahkamah sekuriti Turki tidak bertepatan dengan Perkara 6. Turki kemudiannya meluluskan undang-undang baru penghapusan mahkamah-mahkamah ini untuk menuruti keputusan berkenaan.

Satu lagi jenis pelanggaran yang ketara adalah "klausa konfrontasi" Perkara 6 (iaitu hak untuk menyoal saksi atau menyebabkan mereka disoal). Dalam perkara ini, masalah-masalah kepatuhan dengan Perkara 6 mungkin timbul apabila undang-undang nasional negara-negara membenarkan keterangan saksi-saksi yang tidak hadir, menyamar atau terdedah.

Perkara 7 - penguatkuasaan ke belakang

Perkara 7 melarang penguatkuasaan undang-undang ke belaking yang mengakibatkan kriminalisasi perbuatan-perbuatan. Tiada seorang pun boleh didakwa untuk perbuatan yang tidak merupakan kesalahan semasa perlakuannya. Perkara ini menyatakan bahawa kesalahan jenayah adalah perlakuan yang sama ada di bawah undang-undang kebangsaan mahupun antarabangsa membolehkan dakwaan dimulakan terhadapnya untuk jenayah yang tidak menyalahi undang-undang di bawah undang-undang tempatan pada masa perlakuan itu dilakukan, bersyarat ia dilarang undang-undang antarabangsa. Perkara ini juga melarang hukuman yang lebih berat dikenakan berbanding yang terpakai semasa perlakuan jenayah dilakukan.

Perkara 7 memasukkan prinsip nullum crimen, nulla poena sine lege dalam konvensyen ini.

Perkara 8 - privasi

Perkara 8 memperuntukkan hak menghormati "kehidupan peribadi dan keluarga seseorang, rumahnya dan perutusan-perutusannya" tertahluk kepada beberapa batasan yang "berlunaskan undang-undang" dan "perlu dalam masyarakat demokratik". Ini jelas termasuk kebebasan daripada pemeriksaan-pemeriksaan yang menyalahi undang-undang, tetapi Mahkamah memberikan perlindungan "kehidupan peribadi dan famili" yang lebih meluas dari segi rangkumannya. Ini boleh dibandingkan dengan jurisprudens Mahkamah Agung Amerika Syarikat yang juga cenderung kepada definasi privasi yang meluas. Tambahan pula, Perkara 8 kadangkala termasuk obligasi-obligasi positif manakala hak asasi manusia klasik diperdasarkan supaya melarang Negara daripada mencampuri hak-hak, dan oleh yang demikian, hak untuk tidak membuat sesuatu (cth tidak memisahkan keluarga yang dilindungi perlindungan kehidupan keluarga) turut memerlukan Negara membuat sesuatu (cth menguatkuasakan akses seseorang ibubapa tercerai ke anaknya).

Perkara 9 - pegangan dan agama

Perkara 9 memperuntukkan hak untuk kebebasan berfikir, pegangan dan kebebasan beragama. Ini turut merangkumi kebebasan menukar agama atau pegangan, untuk menuruti ajaran agama dalam penyembahan, pengajaran, amalan dan pematuhan tertahluk kepada beberapa batas-batas yang "berlunaskan undang-undang" dan "perlu dalam masyarakat demokratik".

Perkara 10 - ekspresi

Perkara 10 memperuntukkan hak kebebasan ekspresi tertahluk kepada beberapa batasan yang "berlunaskan undang-undang" dan "perlu dalam masyarakat demokratik". Hak ini termasuklah hak berpendapat, untuk menerima dan mengutarakan maklumat dan idea, tetapi membenarkan batasan untuk:

• keselamatan dalam negara
• integriti sempadan atau keselamatan awam
• pencegahan rusuhan atau jenayah
• perlindungan kesihatan atau moral-moral
• perlindungan reputasi atau hak orang lain
• pencegahan pembocoran maklumat sulit
• mengekalkan kuasa dan kesaksamaan kehakiman

Perkara 11 - perhimpunan

Perkara 11 melindungi hak kebebasan berhimpun dan berpersatuan, termasuk hak membentuk kesatuan pekerja tertahluk kepada beberapa batasan yang "berlunaskan undang-undang" dan "perlu dalam masyarakat demokratik".

Perkara 12 - perkahwinan

Perkara 12 memperuntukkan hak untuk lelaki dan wanita yang telah mencapai usia perkahwinan untuk berkahwin dan mendirikan rumahtangga.

Meskipun didesak beberapa kali, Mahkamah enggan memakai Perkara ini dalam perlindungan perkahwinan sejenis. Mahkamah telahpun memutuskan bahawa Perkara ini hanya beraplikasi dalam takrifan perkahwinan antara lelaki dan wanita.

Perkara 13 - remedi efektif

Perkara 13 memperuntukkan hak remedi undang-undang yang efektif terhadap pihak-pihak berkuasa nasional untuk pencabulan hak di bawah Konvensyen. Ketidakbolehan mendapatkan remedi di hadapan mahkamah nasional untuk pelanggaran hak Konvensyen adalah secara sendirinya menjadi kausa tindakan di bawah Konvensyen tanpa perlu didasarkan pelanggaran hak yang lain.

Perkara 14 - diskriminasi

Perkara 14 melarang diskriminasi. Larangan ini mempunyai takrifan meluas dalam beberapa hal dan lebih sempit dalam hal yang lain. Ia meluas dalam maksud ia melarang diskriminasi dalam apa jua hal. Walaupun Perkara ini secara spesifiknya melarang diskriminasi didasarkan ciri-ciri "jantina, bangsa, warna kulit, bahasa, agama, pendapat politik atau lain-lain, asal dan keturunan, kaitan dengan minoriti nasional, hartanah, kelahiran atau status lain", ciri-ciri yang tidak disenaraikan secara spesifik pun boleh dilindungi misalnya apabila Mahkamah mengambil tindakan melarang diskriminasi didasarkan haluan seksual.

Pada masa yang sama, perlindungan di bawah Perkara ini terhad dalam maksud ia hanya melindungi daripada diskriminasi didasarkan hak-hak di bawah Konvensyen ini. Oleh itu, pemohon perlu membuktikan diskriminasi dalam penggunaan hak yang dilindungi di bawah Konvensyen ini, sebagai contoh, diskriminasi berdasarkan jantina (Perkara 14) dalam penggunaan hak ekspresi (Perkara 10).

Protokol 12 melanjutkan larangan ini dalam pemakaiannya terhadap diskriminasi dalam apa jua hak, walaupun hak berkenaan tidak dilindungi di bawah Konvensyen, bersyarat ia wujud dalam undang-undang kebangsaan negara ahli yang berkenaan.

Perkara 15 - kelonggaran

Perkara 15 membenarkan negara-negara ahli kelonggaran dalam penggunaan sesetengah hak-hak yang dijamin di bawah Konvensyen ini semasa "peperangan atau apa-apa darurat awam yang mengancam keselamatan negara". Kelonggaran yang dibenarkan mestilah mematuhi syarat-syarat substantif berikut:

1. adanya darurat awam yang mengancam keselamatan negara;
2. sebarang tindakan yang diambil mestilah "amat perlu dalam keadaan tersebut", dan
3. tindakan-tindakan yang diambil adalah bertepatan dengan obligasi-obligasi undang-undang antarabangsa negara ahli tersebut yang lain

Sebagai tambahan kepada syarat-syarat substantif tersebut, kelonggaran tersebut mestilah menepati tatacara yang dibenarkan. Mestilah adanya perisytiharan rasmi kelonggaran dan notis kelonggaran, apa-apa tindakan yang diambil dibawahnya, dan pengahkhiran kelonggaran mestilah diberitahu kepada Setiausaha Agung Majlis Eropah[15]

Perkara 16 - warga asing

Perkara 16 membenarkan negara-negara ahli membataskan aktiviti-aktiviti politik warga asing. Mahkamah telah memutuskan bahawa negara-negara anggota Kesatuan Eropah tidak boleh mengira rakyat sesama negara-negara anggota sebagai warga asing.[16]

Perkara 17 - penyalahgunaan hak

Perkara 17 memperuntukkan bahawa tiada seorang pun boleh menggunakan hak yang dijamin dibawah Konvensyen ini untuk memansuhkan atau membataskan hak-hak lain dalam Konvensyen ini. Ini bertujuan menghalang negara-negara yang membataskan satu hak dalam nama mempertahankan satu lagi hak, atau apabila individu-individu menggunakan hak untuk memusnahkan hak-hak lain (sebagai contoh, menyalahgunakan kebebasan bersuara untuk mengancam nyawa).

Perkara 18 - pembatasan-pembatasan yang dibenarkan

Perkara 18 memperuntukkan bahawa sebarang batasan terhadap hak yang diperuntukkan dalam Konvensyen hanyalah boleh digunakan untuk tujuan yang mana ia diwujudkan. Sebagai contoh, Perkara 5, yang menjamin kebebasan peribadi, boleh dibataskan untuk membawa seseorang ke hadapan hakim untuk perbicaraan. Penyalahgunaan batasan yang dibenarkan ini berlaku apabila tahanan pra-perbicaraan digunakan untuk mengancam seseorang dibawah preteks palsu dan oleh yang demikian adalah batasan kebebasan yang tidak digunakan untuk tujuan yang diwujudkan iaitu untuk dibawa ke hadapan hakim sekaligus melanggari Perkara 18.